سنجش صدق و کذب خبر در گزارههای ادبی

Authors

اسماعیل شفق

abstract

یکی از مباحث اصلی علم معانی، تعیین صدق و کذب جمله های خبری است. چنانچه گزاره ای قابل صدق و کذب باشد، خبری است، و اگر چنین نبود، انشایی است. نخستین مطرح کنندگان صدق و کذب خبر، از میان متکلّمان و فلاسفه بوده اند. امّا تمام گزاره های ادبی مطابق با زبان منطق نیستند؛ این قبیل گزاره ها ویژگی هایی دارند که منطق گریزی در آنها به وضوح مشاهده می شود. گزاره های ادبی الزاماً خبری نیستند، بلکه هدف آنها القاء بینش جدید در مواجهه با پدیده ها و جهان پیرامون است. در این پژوهش، پس از بررسی آراء متفکران اسلامی و غیر اسلامی در خصوص صدق و کذب گزاره ها، به این نتیجه رسیده ایم که صدق و کذب را تنها باید با سرچشمۀ گزاره ها سنجید و ضروری است که در علم معانی، در بخش مربوط به نحوۀ سنجش صدق و کذب خبر، بازنگری شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

معیار صدق و کذب در ارتباط پزشک و بیمار

یکی از مسائل مهم در اخلاق پزشکی چگونگی بیان خبر بد به بیمار ازسوی پزشک است. سئوال این است که معیار صدق و کذب در ارتباط پزشک و بیمار چیست؟ علمای اخلاق، معیار کذب را یکی از این چهار گزینه دانسته‌اند: 1) خبر غیر مطابق با واقع 2) خبر غیر مطابق با واقع همراه با علم و آگاهی به آن و نه سهواً 3) خبر غیر مطابق با باور گوینده 4) خبر غیر مطابق با باور گوینده که موجب فریب شود. از امیرالمومنین (ع) روایت شده ...

full text

بازخوانی مفهوم صدق و کذب با تعمیق در مرجعیت عرف

صدق و کذب از مفاهیم عرفی است که در میان اهل لغت و فقها در مورد معیار صحیح آن بحث های فراوانی شده و در برخی موارد اختلاف نظر به چشم می خورد؛ از این رو در بسیاری از مسایل پیرامونی و مصادیق مشکوک، این نقاط اختلاف تسری پیدا کرده و آثار خود را در مفهوم شناسی و حکم شناسی عناوین مربوط به صدق و کذب نمایان می سازد. در این نوشته به بررسی این معیار با تکیه بر ابزار کشف مفهوم از طریق عرف استفاده می شود و د...

full text

صدق و کذب پذیری مشهورات

این پژوهش در صدد یافتن موضع ابن سینا در قبال صدق و کذب پذیری مشهورات است و به جست وجوی قسم خاصی از این آراء که قابلیت اتصاف به صدق و کذب را دارا هستند، می پردازد. با توجه به اظهارات ابن سینا مبنی بر ابتنای احکام جدل بر تسلیم و شهرت و عدم اعتبار مقدمات جدلی ومشهورات بر اساس حق و حقیقت و هم چنین تصریحات دیگر او مبنی بر صدق و کذب پذیری مشهورات، این نتیجه حاصل می شود که موضع وی در قبال صدق و کذب پذ...

full text

صدق و کذب عاطفه، در مرثیه های متنبی

مرثیه دربردارنده احساسات و عواطف دردناک شاعر است. سوزش درونی شاعر به خاطر فقدان عزیزان یا مصائب اجتماعی، افول ارزش ها و... در قالب مرثیه خودنمایی می کند و می توان گفت مرثیه ها در گستره ی ادبیات غنائی جایگاه خاصی دارد. ازجمله شاعرانی که مرثیه های قابل بحث دارد متنبی (303-354) است. وی اندوه خود را بر مصائب روزگار و فقدان عزیزان با سوزوگداز بیان کرده است. در مطالعه مرثیه های او این سؤال مطرح است ک...

full text

جمله‌های خبری و بررسی صدق و کذب آن در زبان و ادبیات

جملهْ خبری و وجه تمایز آن با انواع دیگر جمله (انشا) از مباحث اصلی علم معانی است که نه تنها در این علم، بلکه در دانشهای گوناگون مرتبط با زبان، همانند فلسفه، منطق، زبانشناسی، معنی‌شناسی و حتی علوم ارتباطات و گفتمان شناسی نیز مورد بررسی و دقت‌نظر قرار گرفته است. به‌طور کلی، جمله خبری جمله‌ای در نظر گرفته‌شده که قابل صدق و کذب باشد و در اکثر علوم مذکور معیارها و ملاکهایی نیز برای سنجش صدق یا کذب آن ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت

Publisher: دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

ISSN 2382-9575

volume 3

issue 1 2014

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023